انتخاب بازرسانِ نظام مهندسی از سوی هیأت مدیره، زمینه‌ساز فساد و رانت
طبق قانون به منظور انتخاب بازرسان، هیأت مدیره اسامی دو برابر تعداد بازرسان اصلی و علی‌البدل واجد شرایط را از بین اعضای «نظام مهندسی استان» انتخاب و به اولین جلسه مجمع عمومی که بعد از انتخاب هیأت مدیره تشکیل می‌شود پیشنهاد می‌کند. سپس حایزین اکثریت آرا به ترتیب نفرات اول به عنوان بازرس یا بازرسان اصلی و نفر بعدی به عنوان بازرس علی‌البدل برای مدت ۲ سال انتخاب می‌شوند. به گزارش «صما» طبق قانون، اگرچه وظیفه اصلی بازرس کنترل و نظارت بر کار هیأت مدیره استان است، اما اینکه بازرس معرفی شده توسط اعضای هیأت مدیره چگونه می تواند رسالت واقعی خود را انجام دهد و مانع تخلفات احتمالی سازمان نظام مهندسی مربوطه شود، جای سوال دارد. چون بدیهی است که با معرفی اعضای موردنظر هیأت مدیره به مجمع برای انتخاب بازرسان، بازرس خود را وامدار هیأت مدیره می داند و همین موضوع باعث می شود تا از وظیفه اصلی خود دور بماند. فرآیند انتخاب بازرسان مستقل شود به بیان دیگر، با وجود اینکه قانون نظام مهندسی این اختیار را به بازرسان داده که تخلفات را به مجمع عمومی اطلاع دهند، اما اشکال اساسی در نحوه انتخاب بازرسان آن است که به دلیل انتخاب توسط اعضای هیئت مدیره، آنها در حسن عمل به وظایف قانونی نظارتی و بازرسی خود دچار مشکل می شوند. درحقیقت، بازرس و هیأت مدیره، دو رکن اساسی سازمان نظام مهندسی به حساب می آیند و حال اینکه چگونه یک رکن توسط رکن دیگر تایید و انتخاب می شود، جای تامل دارد. چون انتخاب بازرسان توسط هیأت مدیره این شبهه را بوجود آورده که هیأت مدیره بر بازرس برتری دارد و این تناقض قانونی باید رفع شود. یعنی مجمع عمومی باید مرجع تشخیص صلاحیت بازرسان باشد و همانطور که هیأت مدیره را مجمع انتخاب می کند، بازرسان را هم باید هیأت اجرایی انتخاب کنند. بر اساس این گزارش داشتن پایه یک مهندسی، سابقه کار حداقل ۱۰ ساله و تخصص حرفه ای در نظام مهندسی از ویژگی های اساسی یک بازرس متخصص است و برای اینکه بازرسان سازمان نظام مهندسی، رسالت واقعی خود را انجام دهند؛ علاوه بر موارد فوق ضروری است که نحوه انتخاب و زمان عضویت بازرس مورد بازنگری قرار گیرد. یعنی به لحاظ اینکه دوره بازرسان دو ساله و دوره هیأت مدیره سه ساله است، این تفاوت زمانی، خود عامل دیگری برای اثبات تناقض قانون است. با این اوصاف تمامی دست اندرکاران حوزه مهندسی معتقدند که انتخاب بازرسان به عنوان دیده‌بانان سازمان نظام مهندسی ساختمان و امین نزدیک به ۴۰۰ هزار نفر اعضای سازمان در کشور باید فرآیند مستقلی داشته باشد. چراکه انتخاب بازرسان به شیوه کنونی و توسط هیات مدیره، فسادآور و زمینه ساز بروز رانت و باندبازی است. درمجموع باید گفت به واسطه اینکه بازرسی در امور سازمان و عملکرد هیات مدیره، نیاز به تمرکز و تخصص بیشتری دارد، پس انتخاب بازرس باید با حساسیت و دقت بیشتری صورت گیرد و نکته دیگر اینکه احکام بازرسان سازمان نظام مهندسی ساختمان نیز همانند اعضای هیات مدیره توسط وزیر راه و شهرسازی ارائه شود. 
مشکلات بازرسی، ناشی از ضعف قانونی است در همین راستا مسئولان راه و شهرسازی نیز با بیان اینکه انتخاب بازرسان توسط هیئت مدیره دارای اشکال اساسی و این اشکال ناشی از ضعف قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان است، با اذعان به اینکه اگر این ضعف قانونی در چارچوب ماده ۱۲۳ و یا آیین‌نامه قابل رفع بود، اقدام به رفع آن توسط وزیر راه و شهرسازی و یا هیئت وزیران می شد، راهکار پیشنهادی برای حل این چالش را بازنگری و اصلاح قانون توسط مجلس شورای اسلامی عنوان می کنند. درواقع به عقیده کارشناسان ذیربط ماده ۸۱ قانون نظام مهندسی درباره نحوه انتخاب بازرسان و دوره عضویت آنها دارای ایراد است و جهت ارتقای جایگاه و قدرت سازمان نظام مهندسی، نیاز به بازنگری و اصلاح دارد. اما علیرغم اینکه این اشکال قانونی سال گذشته در جریان اصلاح قانون نظام مهندسی در مجلس مدنظر قرار گرفت و بنا بر این بود که در اصلاحیه قانون، بازرسان هم مانند هیئت مدیره مستقیما توسط اعضا انتخاب شوند، اما به دلیل اینکه اصلاح قانون به نتیجه نرسید، بازرسان همچنان نقش صوری و تشریفاتی خود را ایفا می کنند و حدود اختیارات، تکالیف و وظایف بازرسان مشخص نیست. هیچ نهادی حق دخالت در امور نظام مهندسی را ندارد از سوی دیگر در شرایطی که مسئولان سازمان های نظام مهندسی ساختمان، همواره نسبت به دخالت های وزارت راه و شهرسازی و شهرداری در امور این نهاد حرفه ای اعتراض دارند، مسئولان این وزارتخانه بر این باورند که اگرچه وزارت راه و شهرسازی به عنوان دستگاه بالادستی، وظیفه نظارت بر سازمان‌های نظام مهندسی را دارد، اما اگر نظارت و بازرسی در این سازمان ها به نحو شایسته‌ای انجام و همه امور و مسائل شفاف شود و هیچ گونه نقطه ضعفی وجود نداشته باشد، هیچ نهادی اعم از شهرداری ها به خود اجازه دخالت در این خصوص را نخواهد داد و سازمان های نظام مهندسی ساختمان باید با بازرسی صحیح، بستر لازم برای این امر را فراهم کنند. مسئولان وزارت راه و شهرسازی حتی حضور بازرس در شورای مرکزی را ضروری و بسیار پراهمیت و در اصلاح و تقویت امور بسیار موثر می دانند و بر این عقیده اند که مانند سازمان های نظام مهندسی، حضور و نظارت بازرس در سیستم شورای مرکزی نیز لازم است و در هر جایی که وظایفی وجود دارد و هزینه‌‌هایی صرف می شود، نیاز به بازرسی و کنترل هم وجود دارد. حال در شرایطی که طبق اعلام مسئولان، وزارت راه و شهرسازی در تدارک برنامه‌هایی برای ارتباط هرچه بیشتر اعضا و بازرسان سازمان‌های نظام مهندسی ساختمان سراسر کشور است و اعضا و بازرسان می‌توانند با هم‌فکری و قبول مسئولیت‌های قانونی، با یکدیگر تعامل و تبادل‌تجربه داشته باشند، در آستانه برگزاری انتخابات هفتمین دوره شورای مرکزی نظام مهندسی ساختمان، باز هم وجود بازرسان در شورای مرکزی، به عنوان خواسته جامعه مهندسان مطرح شده است.
|
